سازمانی بر مبنای استراتژی ۲۰۲۰ (YES) یا youth engagements strategy
در دوره جدید سازمان جوانان هلال احمر اساس فعالیت‌های این سازمان بر مبنای اصول و اهداف دو مجموعه پایه گذاری شد. مجموعه اول جمعیت هلا ل احمر ایران بود که همواره اصول و اهداف آن در برنامه ها مدنظر قرار می‌گرفت و مجموعه دوم فدراسیون بین المللی جمعیت‌های صلیب سرخ و هلال احمر است. جمعیت هلال احمر ایران عضوی از مجموعه ۱۸۹ کشور فدراسیون بین المللی صلیب سرخ و هلال احمر است که این فدراسیون هر ده سال یک بار استراتژی تازه ای را برای ده سال آینده تعیین می‌کند. در سال ۲۰۱۱ استراتژی جدیدی تعیین شد که از آن به عنوان استراتژی ۲۰۲۰ یاد می‌شود.
برنامه‌های این سازمان نیز بر مبنای همین استراتژی و همچنین استراتژی YES (جوانان به عنوان مداخله گر) که در دل ۲۰۲۰ قرار گرفته است، پایه گذاری می‌شود. بعد از تعیین استراتژی ۲۰۲۰ در فدراسیون معضلی جدید ایجاد شد. از سال ۲۰۱۲ به بعد ملاحظه شد در جمعیت‌های ملی سنین اعضا بالا رفته است و بنابراین رویکرد جدیدی نسبت به جوانان باید در پیش گرفته می‌شد.
به همین منظور در سال ۲۰۰۹ جوانان عضو فدراسیون در شهر سولفرینو در کشور ایتالیا دور هم جمع شدند و بیانیه‌ای با عنوان بیانیه سولفرینو خوانده شد. در آن زمان تاکید بر این بود اگر می‌خواهیم جمعیت‌های ملی را تقویت کنیم باید جمعیت جوان را تقویت کرد.
سپس به منظور تقویت جوانان استراتژی‌های آینده بر این مبنا مشخص شد و در نظر گرفته شد از جوانان به عنوان عاملان تغییر رفتار استفاده شود و تغییر رفتار به گونه‌ای شکل بگیرد که نگرش جوانان از فعالیت‌های امدادی به سمت فعالیت‌های بشردوستانه سوق پیدا کند.
در سال ۲۰۱۱ سیاست‌های مربوط به جوانان در فدراسیون تصویب شد. در این سیاست‌ها نقش جوانان با سه عنوان جوانان به عنوان رهبران آینده، جوانان به عنوان داوطلبان و جوانان به عنوان بهرمندان مشخص شد. در برنامه‌های سازمان جوانان هلال احمر نیز بیشترین تلاش در خصوص انطباق فعالیت‌ها با این سه نقش انجام می‌شود. نخست سعی می‌شود از جوانان رهبرانی برای آینده تربیت شود و بعد از آن روحیه داوطلبی جوانان تقویت می‌شود و در نهایت با ارائه آموزش و آماده کردن جوانان سعی می‌شود در بهره‌مندی آن‌ها از امکانات جمعیت هلال احمر تلاش شود.
شعار استراتژی ۲۰۲۰ و YES نجات جان انسان و تغییر ذهنیت‌ها است و برای دست یابی به این موضوع که چطور نگرش‌ها را می‌توان تغییر داد، عنوان دیپلماسی بشردوستی تببین شد. به این صورت که بیایید با گفتگو کردن با دیگر انسان‌ها و افراد جوامع خود ذهنیت آن‌ها را نسبت به کارهای بشردوستانه تغییر دهید.
راهبردهای ملی
راهبردهای ملی سازمان جوانان جمعیت هلال احمر بر اساس اهداف بشردوستانه چشم انداز جمهوری اسلامی ایران (۱۴۰۴) تعریف و به تناسب در استراتژی ۲۰۲۰ یا استراتژی تعامل با جوانان گنجانده می‌شود، تا از این طریق سازمان بتواند به فعالیت‌های بشردوستانه دولت کمک کند و در عین حال استقلال خود را حفظ کند.
راهبردهای استراتژی ۲۰۲۰
استراتژی ۱:
نجات زندگی افراد، حفاظت از معاش و تقویت بازتوانی پس از سوانح و بحران‌ها
۱. توانمندی موثر در زمینه آمادگی برای پاسخگویی مناسب و به موقع در سوانح و بحران‌ها
۲. کاهش مرگ و میر، تلفات، خسارات و سایر پیامدهای مخرب سوانح و بحران‌ها
۳. بازگشت کارکردهای جامعه پس از سوانح و بحران‌ها
استراتژی ۲:
ممکن ساختن زندگی سالم و ایمن
۱. بهداشت فردی و گروهی بهتر و سیستم‌های منسجم‌تر بهداشت عمومی
۲. کاهش آسیب‌پذیری در قبال بلایای طبیعی و ساخته دست بشر
۳. سازگاری بیشتر جامعه با زندگی زیست محیطی پایدار
۴. تقویت نقش فرهنگ ملی و خرده فرهنگ‌ها در ترویج همزیستی، بشردوستی و صلح (راهبرد ملی)
استراتژی ۳:
ترویج جامعه شمولی و ارتقاء فرهنگ صلح و عاری از خشونت
۱. حمایت بیشتر عامه مردم از اصول بنیادین و کاهش بدنامی و تبعیض
۲. سطوح کمتری از خشونت و تلفیق صلح‌آمیزتری از تفاوت‌های اجتماعی
۳. ادغام کامل‌تر افراد محروم در جوامع شان
۴. شناسایی و مقابله با چالش‌های جدید اخلاقی (افراطی‌گری، خشونت، بحران وجدان، بحران همدلی، بحران صداقت و…)-(راهبرد ملی)
اقدامات تواناساز استراتژی ۲۰۲۰
اقدام تواناساز ۱:
ایجاد جمعیت‌های ملی صلیب‌سرخ و هلال‌احمر قدرتمند
پیامدهای مورد انتظار
۱. توانمندی‌های پایدار توسعه یافته جمعیت‌های ملی در دو بعد ملی و محلی
۲. فرهنگ قوی‌تر خدمت داوطلبی و رهبری و مشارکت بیشتر جوانان در جمعیت ملی و امور جامعه
۳. خدمات پایدار و روزافزون جمعیت‌های ملی به آسیب‌پذیر‌ترین افراد
۴. توجه به روش علمی و دستاوردهای علوم در ارائه خدمات و انجام فعالیت‌ها (راهبرد ملی)
اقدام تواناساز ۲:
پیگیری دیپلماسی بشردوستانه به منظور پیشگیری و کاهش آسیب‌پذیری در دنیا
پیامدهای مورد انتظار
۱. دسترسی بیشتر به افراد آسیب‌پذیر جهت کمک به آن‌ها و توجه زود هنگام به شرایط و علل آسیب‌پذیری
۲. حمایت ریشه‌دار‌تر عمومی، دولتی و شرکاء و منابع بیشتر در رسیدگی به آسیب‌پذیری‌ها
۳. به رسمیت شناختن دیدگاه‌های جامعه در سیستم بین‌المللی بشردوستانه و توسعه سیستم و مقدمات همکاری‌ها
اقدام تواناساز ۳:
عملکرد موثر درشان فدراسیون بین‌المللی
۱. همکاری، هماهنگی و تمهیدات حمایتی قوی‌تر در کسب نتایج راهبردی
۲. برنامه‌ریزی، مدیریت و پاسخگویی کارآمد‌تر برای اقدامات فدراسیون بین‌المللی
۳. کمک بیشتر فدراسیون بین‌المللی جهت تامین نیازهای اقشار آسیب پذیر در سطوح محلی، ملی و جهانی
اهداف و راهبردهای استراتژی YES
جوانان به عنوان رهبران
مسیراستراتژیک شماره۱: حصول اطمینان از مشارکت جوانان در تصمیم‌گیری در کلیه سطوح مدیریت، حاکمیت و ارائه خدمات
مسیر استراتژیک شماره۲: تقویت نقش رهبری جوانان در ارتباط با گروه‌های آسیب‌پذیر و درحاشیه مدافعه-گری برای آن‌ها و با آن‌ها، و تعیین و پاسخگویی به موضوعات اضطراری
مسیر استراتژیک شماره۳: اولویت‌دادن و سرمایه‌گذاری در توسعه فردی و حرفه‌ای برای ایفای نقش‌های فعلی و آتی رهبری برای افراد جوان
مسیر استراتژیک شماره۴: تقویت رهبری جوانان و گشودن درهایی برای مشارکت‌های جدید
جوانان به عنوان داوطلبان
مسیر استراتژیک شماره۱: افزایش معنی‌دار مداخله جوانان داوطلب
مسیر استراتژیک شماره۲: ایجاد انگیزه و حفظ و نگهداری جوانان داوطلب
مسیراستراتژیک شماره۳: تضمین رفاه، امنیت و سلامت داوطلبان جوان در کل و به ویژه پس از پیوستن آن‌ها به برنامه‌ها و ارائه خدمات در جمعیت‌های صلیب‌سرخ و هلال‌احمر
مسیر استراتژیک شماره۴: شناسایی داوطلبان جوان بعنوان مشارکت‌کنندگان در برنامه‌های ابتکاری
مسیر استراتژیک شماره۵: شناسایی و بهبود ارزش‌های اجتماعی که منجر به توسعه داوطلبان جوان می‌گردند.
تمرکز بر رفع نیازهای عام اساسی (بقاء، عشق، قدرت، سرگرمی و آزادی) جوانان (راهبرد ملی)
اعتماد و اتکاء به جوانان و ظرفیت آنان در ایجاد و توسعه شرایط لازم برای بهبود فرآیند‌ها، مشارکت فراگیر و تعاملات هم‌افزا (راهبرد ملی)
جوانان به عنوان بهره‌مندان
مسیراستراتژیک شماره۱: اشاعه اصول اساسی و ارزش‌های بشردوستانه برای کلیه جوانان بعنوان وسیله‌ای برای ایجاد تغییر در شیوه تفکر، نجات جان‌ها و تقویت مقاوم‌سازی
مسیراستراتژیک شماره۲: تقویت توانائی‌های فردی بهره‌مندان جوان از طریق تاکید خاص بر توانمندی‌های آنان و نیازهای توسعه‌ای آن‌ها
مسیراستراتژیک شماره۳: توسعه و اشاعه فرهنگ بهره‌گیری از بهره‌مندان جوان و بازگرداندن آن‌ها به جوامع-شان
مسیراستراتژیک شماره۴: ایجاد ارتباط و پاسخگویی کلیه برنامه‌های صلیب‌سرخ و هلال‌احمر و خدمات‌رسانی به نیازهای بهره‌مندان جوان و گروه‌های جوان در حاشیه
تربیت ذوق هنری، درک زیبائی‌شناختی و هوش اخلاقی برای توسعه فرهنگ مدارا در جامعه جوان (راهبرد ملی)
تسهیل ارتباط جوانان با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات(فاوا) – (راهبرد ملی)
راهکارهای اجرایی:
الف- راهکارهای مربوط به استراتژی ۲۰۲۰ پس از گنجاندن راهبرد‌ها و اقدام تواناساز ملی
- آموزش کیفی، مستمر و به روز برای مخاطبان سازمان
- استفاده موثر از شگفتی‌های طبیعی و عناصر فرهنگی، اجتماعی و هنری در ارتقاء فرهنگ بشردوستی
- آشناسازی با اصول و ترویج و همگانی‌سازی اهداف و ارزش‌های نهضت بین‌المللی صلیب‌سرخ و هلال‌احمر در بین اقشار مردم
- استفاده از فناوری‌های نوین اطلاعاتی و ارتباطی و سایر رسانه‌های جمعی در فعالیت‌های سازمان
- آموزش روشهای اقدام پژوهی و برنامه‌ریزی برای طراحی و اجرای فعالیت‌های موثر بشردوستانه
- ترجیح رویکرد مسئله محوری بجای موضوع محوری در فعالیت‌ها
- شناسایی و احیاء عناصر فرهنگی بشردوستانه در فرهنگ ملی و خرده فرهنگ‌ها
- توسعه، فراگیری و بکارگیری مهارت‌های دوستی برای ایجاد تفاهم و گفتگوی مسالمت‌آمیز بین اقوام ایرانی
- ایجاد فرصت‌های برابر برای ظهور و به روز فرهنگ اقوام مختلف در انجام فعالیت‌ها و برنامه‌های بشردوستانه
- پرورش مهارت‌های چگونگی بکاربردن دانش در ارائه خدمات
ب- راهکارهای مربوط به راهبرد تعامل با جوانان (پس از گنجاندن راهبردهای ملی):
بخش جوانان به عنوان رهبران:
- تفویض مسئولیت و اختیار به اعضای کانون‌های سازمان جوانان
- توسعه زمینه فعالیت‌های بشردوستانه
- پرورش مهارت‌ها و فنون رهبری برای آماده‌سازی جوانان جهت ایفای نقش خلاقانه رهبری
بخش جوانان به عنوان داوطلبان:
- توجه به ویژگی‌های جوانان در تدوین و اجرای فعالیت‌های داوطلبانه
- ظرفیت‌سازی برای مشارکت هرچه بیشتر جوانان در انجام فعالیت‌های بشردوستانه و عام‌المنفعه
- همگام سازی فعالیت‌های داوطلبانه و بشردوستانه با نیازهای جوانان
- شناسایی و الگوسازی از جوانان موفق و شایسته در ارائه فعالیت‌های بشردوستانه و عام‌المنفعه
- انسجام‌بخشی به فرآیند سازماندهی اعضا و گذر هدفمند آن‌ها در ساختار کانون‌ها
- همکاری با دستگاه‌ها و نهادهای مرتبط با امور جوانان
- پیش‌بینی فعالیت‌هایی برای تضمین حداکثر ایمنی و حفظ سلامت داوطلبان جوان
- تدوین استاندارد‌ها، معیار‌ها و روشهای طراحی و اجرای برنامه‌های آموزشی، ارزشیابی و سایر فعالیت‌های سازمان در امور جوانان
- آشناسازی جوانان با اصول و ترویج اهداف و ارزش‌های جمعیت هلال‌احمر از طریق اعضاء در قالب برنامه-های ورزشی و فرهنگی
- ارتباط با سایر تشکل‌های جوانان برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های همدیگر در ترویج اهداف و ارزش‌های هلال‌احمر
- حمایت از زندگی، سلامت، صلح و دوستی با تضمین احترام و کرامت انسانی
بخش جوانان به عنوان بهره‌مندان:
- ایجاد فرصت‌های تعامل هم‌افزا بین جوانان و اقشار آسیب‌پذیر جهت توانمندسازی آنان
- آموزش روشهای گفتگو و مهارت‌های برقراری ارتباط موثر و فراموثر به اعضاء و کارکنان
- پرورش درک زیبائی‌شناسی در اعضاء و جوانان
- ایجاد فرصت‌هایی برای فعالیت‌های گروهی و تیمی در بین جوانان در حوزه‌های مختلف فرهنگی، آموزشی و تربیت بدنی
- استفاده از علوم میان رشته‌ای و ساماندهی تلفیقی محتوای برنامه‌ها و فعالیت‌های سازمان
- زمینه‌سازی برای شناخت و افزایش آگاهی جوانان از فناوری‌های نوین اطلاعاتی و ارتباطی
- توسعه مشارکت جوانان در ایجاد پایگاه‌های تبادل تجارب و اطلاعات در زمینه انسانیت، بشردوستی و فعالیت‌های عام‌المنفعه در فضاهای مجازی
تضمین کیفیت برنامه‌ها (تناسب برنامه‌ها با چالش‌های پیش‌رو):
هر برنامه و فعالیت سازمانی باید بتواند ضمن رویارویی مناسب با چالش‌های پیش‌رو، شرایط زندگی جوانان را بهبود ببخشد. از این رو توجه و تمرکز بر رویارویی با چالش‌ها می‌تواند موضوع و محتوای برنامه‌ها و فعالیت‌ها را معنادار‌تر کند. به همین دلیل در ادامهٔ راهکارهای اجرایی، جدول چالش‌های مورد نظر فدراسیون و همچنین چالش‌های ملی که با بررسی کار‌شناسی احصاء شده‌اند، آمده است.
برای کسب اطمینان از اثربخشی برنامه‌ها و فعالیت‌ها ضروری است پس از آن‌که با استفاده از راهکار‌ها، عناوین برنامه‌های عمل مشخص شد؛ آن‌ها را با چالش‌ها مطابقت داد. برنامهٔ خوب و قابل اطمینان برنامه‌ای است که رویارویی با یک یا چند چالش را هدف قرار داده باشد.
چالش‌های فدراسیون (به ترتیب اولویت)
حوادث طبیعی، خشونت، اعتیاد، بیماری‌های نوپدید، بیکاری، تصادفات رانندگی، شبکه‌های مجازی، تبعیض و محدودیت (در انجام فعالیت‌های بشردوستانه و عام‌المنفعه)
چالش‌های ملی (به ترتیب اولویت)
خودمحوری و خودخواهی، بحران همدلی و فقر عاطفی، دروغ، محیط زیست و بحران آب، ضعف در ارکان خانواده و فرزندپروری، شکاف بین‌نسلی مهاجرت، هویت، سبک زندگی، فقدان تیزحسی نسبتبه اهمیت و روند تغییرات اطلاعات
از سیاست تا راهبرد و از راهبرد تا برنامه (ساز و کار نوشتن برنامه‌های عمل سالانه):
حال که برنامه پنج‌ساله، تدوین و راهکارهای اجرایی مشخص شده است، برای تدوین برنامه هر سال به ترتیب زیر عمل می‌شود:
۱- از بین راهکارهای اجرایی ارائه شده، بر اساس مسائل و چالش‌های فوریت‌دار پیش‌رو و با در نظر داشتن امکانات و منابع، در هر سال راهکارهای اولویت‌دار انتخاب می‌شود.
۲- بر اساس هر یک از راهکارهای انتخاب شده فعالیت‌هایی در نظر گرفته می‌شود.
۳- در مورد هر فعالیت انتخاب شده با پاسخ دادن به سوال‌های (چه فعالیتی، برای چه کسانی، درکجا و درچه زمانی، عنوان فعالیت به عنوان برنامه عمل تبدیل می‌شود.
۴- این برنامه‌ها می‌توانند یک ساله و یا چند ساله باشند، در هر صورت هدف عملیاتی هر برنامه باید مشخص شود. هدف برنامه‌های عمل معمولاً با تعیین ظرفیتی که به کار گرفته می‌شود؛ تعیین می‌گردد و به میزان مشخصی بهبود داده می‌شود، تا اهداف راهبردی محقق گردد. میزان این هدف با بررسی کار‌شناسی عوامل درونی و بیرونی سازمان در صورت ادامهٔ برنامه بین سال‌های آتی توزیع می‌شود و در غیر این صورت فقط برای یک سال در نظر گرفته می‌شود. در صورت یک ساله بودن برنامه در سال‌های بعد راهکار قبلی مبنای تعریف عنوان برنامه عمل دیگری می‌شود و یا راهکار دیگری انتخاب و جریان برنامه‌ریزی بر اساس آن دنبال می‌شود.
۵- هدف عملیاتی برنامه به صورت یک ساله یا چند ساله مشخص می‌شود.
۶- تحقق هدف عملیاتی در هر سال کارآیی برنامه را نشان می‌دهد؛ ولی برای بررسی میزان اثر برنامه در گروه هدف باید شاخص‌های اثربخشی تعریف شود. پس از تعیین هدف عملیاتی برنامه باید شاخص‌های مورد نظر تعریف شود.
۷- میزان هدف در سال قبل باید بر اساس داده‌های مربوط، مشخص و به عنوان وضعیت هدف در حال حاضر با عنوان هدف فعلی نوشته شود و میزان مورد انتظار برای آن برآورد و با عنوان وضعیت هدف در پایان سال نوشته شود.
۸- در مورد شاخص هم بر اساس داده‌های مربوط میزان آن محاسبه و به عنوان شاخص فعلی تلقی می‌شود و میزان مورد انتظار آن در پایان سال هم به عنوان مقدار شاخص در پایان سال در نظر گرفته می‌شود.
۹- در صورت ادامه‌دار بودن برنامه‌ها در سال‌های بعد باید میزان تقریبی هدف‌ها برای سال‌های بعد نیز نوشته شود.
نظام ارزیابی از برنامه:
تیمی متشکل از مشاور راهبردی و برنامه‌ریزی ریاست سازمان، معاونین و رئیس اداره روابط عمومی، تحت عنوان «تیم ارزیابی از برنامه پنج‌ساله» تشکیل می‌شود. این تیم مسئول طراحی و تولید ابزارهای نظارت، روشهای ارزیابی و نظام ارائه بازخوردهای اصلاحی است.
مدیر عامل در هر استان، مسئول تشکیل تیمی با همین عنوان می‌باشد. اعضای تیم استان در زمینه کاربست ابزار‌ها، روش‌ها و شیوه‌های ابلاغی از سوی تیم ستادی آموزش‌دیده و برنامه نظارت، ارزشیابی و راهنمایی مجریان را تهیه و اجرا خواهند کرد.
این تیم گزارش عملکرد برنامه‌ها را در پایان هر سال تهیه و ارائه می‌کند. داده‌ها و اطلاعات این گزارش‌ها برای اصلاح و بهبود برنامه‌های در حال اجرا و همچنین اصلاح برنامه پنج‌ساله مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
نحوه بازبینی و به روز رسانی برنامه پنج ساله سازمان جوانان:
در پایان هر سال بر اساس گزارش عملکرد برنامه و نتایج بدست آمده و همچنین تحولات احتمالی در اسناد بالادستی و بروز و ظهور متغیرهای تازه و پیشنهاد‌ها و نظرات کار‌شناسان و اعضاء سازمان در سطوح سازمانی (ستادی، استانی و شعبه‌ها)، برنامه پنج‌ساله مورد بازنگری، اصلاح و بهبود قرار خواهد گرفت.